Projekty edukacyjne

Projekt „Ekologia”

I semestr zajęć w ramach projektu

Zajęcia odbywały się w I semestrze 2011/2012

Czy nie zabraknie nam wody?

Problem badawczy: Postęp i sukces cywilizacyjny osiągamy kosztem środowiska naturalnego

Czy wystarczy nam wody?

2 godziny zajęć poświęcone były tematowi zasobów wodnych na Ziemi. Uczniowie w oparciu o materiały dostępne w Internecie uzupełnili kartę pracy zamieszczoną w zeszycie ucznia. Ponieważ same tylko dane liczbowe nie zawsze przemawiają do ludzkiej wyobraźni, uczniowie wykonali pokaz, mający na celu lepsze zobrazowanie zasobów wodnych na Ziemi.

W trakcie tego samego spotkania uczniowie odszukiwali w Internecie wartości HDI dla wybranych państw. Ponadto uczniowie posługując się mapami zasobów wód słodkich, dostępności zasobów słodkowodnych na świecie i narastaniem niedoborów zasobów wód słodkich na świecie uzupełnili kartę pracy w zeszycie ucznia. Pomocny okazał się również atlas geograficzny. Podczas zajęć uczniowie przyznali, że mimo iż z Internetu korzystają codziennie, to nie zawsze znalezenie potrzebnych danych jest łatwe. Nie wszystkie strony można uznać za wiarygodne źródło.

Podczas realizacji zagadnień z tego tematu, uczniowie poruszyli rówież temat wód podziemnych. Wykonali doświadczenia zgodnie z zamieszczonymi z zeszycie instrukcjami. Dzięki wykonaniu serii pomiarów udało się określić współczynnik porowatości kilku próbek piasku o różnej średnicy ziarna oraz próbki żwiru. Uczniowie zebrali dane w tabeli i przedstawili wnioski ze swoich doświadczeń.

Czy trzeba oszczędzać wodę?

W trakcie całego semetru uczniowie zajmowali się tematem oszczędzania wody. Zbierali dane na temat zużycia wody w swoich domach oraz w szkole. Zadanie z pozoru proste, przysporzyło wielu trudności, gdyż wymagało nie tylko systematyczności w odczytywaniu wyników, ale i sporych umiejętności w ich przeanalizowaniu. Kalkulatory poszły w ruch. Zebrane dane przedstawiono w postaci wykresów.

Jak zbadać jakość wody?

Problem badawczy: Działaność człowieka wpływa na zmiany w środowisku naturalnym

Czy nasze rzeki są czyste?

Zagadnienie wpływu działaności człowieka na środowisko naturalne zajęło istotne miejsce w trakcie zajęć w I semestrze. Uczniowie równolegle zajmowali się zagadnieniami czystości rzek oraz wpływu człowieka na życie w wodzie.

W trakcie całego semestru wszystkie grupy dwukrotnie brały udział w zajęciach terenowych, których celem było określenie jakości wody w okolicznych rzekach: Barczy i Młynówce.

22.10.2011 uczniowie oceniali stopień atrakcyjności przyrodniczej wybranego odcinka rzeki, poznawali źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych. Tematem przewodnim zajęć było pytanie - "Czy nasze rzeki są czyste?". Podczas zajęć uczniowie prowadzili obserwację brzegów rzeki, oceniali jej atrakcyjność pod kątem przyrodniczym, wypełniali kartę obserwacji brzegów rzeki, kartę badania doliny rzecznej, wykonali szkic doliny rzeki z zaznaczonymi elementami rzecznymi (mielizna, łacha, taras rzeczny, koryto rzeczne, zakole rzeki, miejsce akumulacji rzecznej i erozji rzecznej). Podczas zajęć prowadzono również obserwacje meteorologiczne oraz badanie właściwości fizykochemicznych wody (zawartość azotanów, tlenu, pH wody, przewodnictwo elektrolityczne oraz temperaturę powietrza). Następnie wyciągnęli wnioski i dokonali syntetycznego opisu rzeki, jej brzegów i sposobów użytkowania terenu w pobliżu rzeki. Kolejnym etapem zajęć była ocena, czy taki stan zagospodarowania rzeki wpływa na rzekę i jej otoczenie. Zajęcia zakończyły się przedstawieniem propozycji zmian mających na celu poprawę zagospodarowanego odcinka rzeki.

Kolejne zajęcia terenowe poświęcone temu zagadnieniu, odbyły się miesiąc później. Tym razem oprócz badania rzeki Barczy i Młynówka, badano również wodę w miesjcowym stawie przydomowym. Mimo niekorzystnych warunków atmosferycznych (było dość chłodno), uczniowie bardzo pozytywnie ocenili zajęcia, gdyż pierwszy raz mieli okazję samodzielnie wykonać bardzo dużo pomiarów, wykorzystując w tym celu specjalny sprzęt. Nigdy wcześniej nie mieli okazji go używać (oprócz kilku uczniów zaangażowanych w program Globe) i to na taką skalę. Uczniowie badali m.in. pH wody, zawartość azotanów (NO3-) i azotynów (NO2-) w wodzie, zawartość amoniaku (NH4), żelaza (Fe), fosforanów i twardość wody. Na podstawie wykonanych pomiarów wypełnili kartę pracy w zeszycie ucznia oraz dokonali analizy otrzymanych wyników.

Jak człowiek wpływa na życie w wodzie?

Problem badawczy: Działalność człowieka wpływa na zmiany w środowisku naturalnym

Jak stan czystości wód wpływa na jakość życia organizmów żywych?

29.10.2011 uczniowie wzięli udział w badaniach terenowych prowadzonych na rzece Barycz i Młynówka Sułowsko-Radziądzka.

Uczniowie pobrali próbki z kilku miejsc na rzece Barycz. Sitko zanurzyli w wodzie, aż do dna i poruszali nim w poprzek rzeki przez kilka minut. Następnie sitko wypłukali w wiadrze a zawartość sitka przenieśli do miski. Za pomocą lupy określali nazwę organizmu oraz podali klasę czystości wody, w jakiej ten organizm występuje.

Takie same badania zostały wykonane w rzece Młynówka. Doświadczenie pokazało, że obserwacja organizmów wodnych jest ważną wskazówką pomocniczą przy ustalaniu jakości płynącej wody. O klasie czystości wody płynącej świadczy ilość znalezionych aktualnie zwierząt wodnych.

Na podstawie przeprowadzonych badań uczniowie stwierdzili, że woda w obydwu ciekach wodnych znajduje się na granicy II i III klasy czystości. W drugiej części badania uczniowie określili obecność roślin inwazyjnych nad brzegiem rzeki. W badanych miejscach stwierdzili obecność szczepu amerykańskiego - tuż przy brzegu i w odległości 5 m od brzegu.

16.01.2012 w ramach realizacji tematu „Jak człowiek wpływa na życie w wodzie?” uczniowie zwiedzili stację oczyszczania ścieków. Podczas wizyty uczniowie wypełnili kartę pracy umieszczoną w zeszycie ucznia. Mimo pewnych niedogoności (nieprzyjemny zapach) uczniom wyjazd się spodobał, gdyż pierwszy raz mieli okazję zwiedzić tego typu obiekt i dowiedzieć się więcej na temat jego funkcjonowania oraz pracy zatrudnionych tam ludzi.

Co ma pływać nie utonie

Problem badawczy: Działalność człowieka wpływa na zmianu w środowisku naturalnym

Przez pierwsze tygodnie I semestru zajęć w ramach projektu, uczniowie zajmowali się zagadnieniami zebranymi pod hasłem „Co ma pływać nie utonie”.

Badamy warunki pływania ciał

Pierwsze zajęcia wzbudziły duże zainteresowanie wśród uczniów, którzy bardzo chętnie przeprowadzali kolejne eksperymenty, zgodnie z instrukcjami zawartymi w zeszycie ucznia. Wreszcie była okazja do twórczej zabawy, na którą nie zawsze jest czas na normalnych lekcjach. Uczniowie sami stawiali hipotezy dotyczące warunków pływania ciał, wykonali szereg prób z różnymi przedmiotami i notowali wyniki obserwacji. Na koniec każda grupa przedstwiła wyniki swoich ekperymentów.

Na kolejnych zajęciach uczniowie starali się odpowiedzieć na pytanie "Czy te same przedmioty muszą tonąć?" W tym celu wykonali kilka esperymentów, a swoje obserwacje zanotowali w zeszytach. Na tej podstawie opisali czynniki wpływające na pływanie przedmiotów. Po przedstawieniu efektów swojej pracy na forum całej grupy, uczniowie przeszli do realizacji kolejnych zadań. Tym razem uczniowie musieli sobie przypomnieć z lekcji fizyki kilka wzorów. Nie mogło również zabraknąć elementów królowej nauk, bowiem wzory należało przekształcić.

W kolejnym tygodniu zajęcia zdominowane były przez zagadnienia związene z prawem Archimedesa. I tym razem nie obyło się bez szeregu doświadczeń i prostych eksperymentów. Uczniowie musieli również przypomnieć sobie pojęcia znane z lekcji fizyki tj. wyporność, ładowność. Kto nie znał definicji tych pojęć, mógł skorzystać z dodatkowych źródeł informacji tj. podeczniki, Internet.

Czy pływanie ciał zależy od gęstości cieczy i co z tego wynika?

Próbę odpowiedzi na kolejne pytanie, uczniowie rozpoczęli od przypomnienia ważnego pojęcia z fizyki, jakim jest gęstość substancji. Pomocne okazały się dostępne w Internecie animacje (portal scholaris.pl). Uczniowie bez trudu wykonali niezbędne obliczenia i na ich podstawie określili rodzaj substacji.Zadanie to sprawiło uczniom dużo satysfakcji, bowiem poczuli się niczym detektywi z popularnych seriali amerykańskich i rozpoznali tajemniczą substancję.

Aby wykonywać pomiary, potrzebne są odpowiednie narzędzia. Tym razem to uczniowie sami skonstruowali narzędzie pomiarowe jakim jest areometr, a następnie go wyskalowali. Udało pokonać się pewne trudności techniczne i zadanie konstrukcyjne zakończyło się sukcesem. Za pomocą wykonanego przyrządu uczniowie wykonali szereg doświadczeń i zgromadzone dane przedstawili w postaci wykresu. W trakcie zajęć uczniowie nabyli umiejętności potrzebne do doświadczalnego udowodnienia wpływu gęstości cieczy na pływanie lub tonięcie zanurzonych w niej ciał.

W trakcie kolejnych zajęć z tego tematu, uczniowie szukali związku między pływaniem ciał a gęstością cieczy oraz szukali odpowiedzi na pytanie „Czy woda ma zawsze tę samą gęstość i co z tego wynika?”. Wykonali serię pomiarów oraz weryfikowali otrzymane wnioski z poprzednimi doświadczeniami.

Uczniowie kontynuowali badania na tym problemem, tym razem skupiając swoją uwagę na dwóch czynnikach, które wpływają na gęstość wody: temperaturze i zasoleniu. Zajęciom towarzyszyły spore emocje. Okazało się, że wykonywanie prostych ekperymentów przyniosi wiele radości, a szczególnie wtedy, gdy wynik eksperymentu jest dla uczniów trudny do przewidzenia. Chwila napięcia w oczekiwaniu na to co się za chwilę stanie, udzieliła się wielu uczniom. Wszyscy uczniowie znakomicie poradzili sobie z zadaniami. Zajęcia zakończyły się podsumowniem otrzymanych wniosków przez każdą z grup.

Podczas zajęć listopadowych zwrócono uwagę na problemy związane z katastrofami tankowców oraz awariami platform wiertniczych zlokalizowanych na dnie morskim. Przeprowadzono dwa doświadczenia mające na celu badanie wpływu ropy naftowej rozlanej na morzy na życie fauny. Drugie doświadczenie ukazywało trudność w oczyszeniu wody z ropy naftowej. Uczniowie wypróbowali różne materiały do oczyszczania wody oraz określali ich skuteczność. Podczas zajęć uczniowie lokalizowali na mapie świata platformy wiertnicze oraz trasy ważniejszych morskich szlaków transportowych, którymi przewozi się ropę naftową. Określali również obszary potencjalnych zagrożeń zanieczyszczeniami ropy naftowej. Na zakończenie zajęć wyszukali przykłady katastrof ekologicznych, wywołanych awarią na platformie wiertniczej lub tankowacach.

Następnym analizowanym tematem było napęcie powierzchniowe. Uczniowie wykonali zgodnie z zamieszczoną instrukcją doświadczenia i ich rezultaty przedstawili na forum grupy. Uczniowie odnieśli się również do swoich codzinnych doświadczeń np. z domu. Na następnych zajęciach uczniowie sprawdzali w jaki sposób detergenty wpływają na napięcie powierzchniowe i jaki jest ich wpływ na rośliny.

Zobacz stronę projektu „Ekologia”

Do góry